Βασικές μετά θάνατον διαδικασίες
Ποιές ενέργειες προηγούνται της αποδοχής ή της αποποίησης κληρονομιάς;
Ο θάνατος ενός συγγενικού μας προσώπου προκαλεί θλίψη, στεναχώρια και πόνο. Δυστυχώς, διαρκούντος του πένθους και εντός αυστηρών προθεσμιών καλούμαστε να διεκπεραιώσουμε απαιτητικές γραφειοκρατικές διαδικασίες και να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις περί της αποδοχής ή της αποποίησης της κληρονομίας του αποβιώσαντος συγγενικού μας προσώπου. Οι βασικές διαδικασίες που ακολουθούν τον θάνατο ενός ατόμου και διεκπεραιώνονται από τους οικείους του είναι:
1. Κλήση γιατρού στον τόπο θανάτου για την πιστοποίηση του θανάτου και την έκδοση του Ιατρικού Πιστοποιητικού θανάτου (IΠΘ). Αν ο άνθρωπός μας κατέληξε σε νοσοκομείο, τότε το (ΙΠΘ) θα το εκδώσει το νοσοκομείο.
2. Σε συνεννόηση με ένα γραφείο τελετών να γίνει παραλαβή της σωρού και στη συνέχεια η ταφή του στον τόπο και την ημερομηνία που θα καθοριστεί. Στους ανθρώπους του γραφείου παραδίδουμε την ταυτότητα του θανόντος καθώς και το πιστοποιητικό ΙΠΘ. Μετά την ταφή και εξόφληση του γραφείου θα παραλάβουμε από το γραφείο σε συνήθως 5 έως 8 αντίτυπα την Ληξιαρχική Πράξη θανάτου (ΛΠΘ) καθώς και ένα Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών (TΠY) στο οποίο αναφέρονται τα έξοδα κηδείας. Κρατάμε οπωσδήποτε 1 αντίτυπο της ΛΠΘ από το οποίο θα βγάλουμε επιπλέον αντίγραφα αν χρειαστεί.
3. Στο Δήμο που ανήκε ο θανών:
Κάνουμε αίτηση για Πιστοποιητικό Πλησιέστερων Συγγενών(ΠΠΣ). Απαραίτητη για την έκδοση του ανωτέρω πιστοποιητικού είναι η ληξιαρχική πράξη θανάτου του θανόντος. Σε ειδικές περιπτώσεις είναι πιθανό να ζητηθούν Υπεύθυνες δηλώσεις από 2 μάρτυρες, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία έκδοσης του Πιστοποιητικού πλησιέστερων συγγενών
4. Στο ταμείο ασφάλισης του θανόντος (ΙΚΑ, NAT, κλπ., ήδη ΕΦΚΑ):
α) Κάνουμε Διακοπή Σύνταξης ή Μεταβίβαση σύνταξης στην χήρα ή στον εκάστοτε δικαιούχο συγγενή του θανόντος. Για τη διακοπή της σύνταξης χρειαζόμαστε το Βιβλιάριο Ασθενείας του θανόντος και ένα αντίγραφο της ΛΠΘ. Σε περίπτωση όμως μεταβίβασης σύνταξης χρειαζόμαστε δικαιολογητικά που να αποδεικνύουν τη σχέση μας με τον θανόντα. Για παράδειγμα σε περίπτωση μεταβίβασης της σύνταξης σε επιζόντα σύζυγο είναι απαραίτητη η ληξιαρχική πράξη γάμου καθώς και πιστοποιητικό περί μη λύσεως γάμου το οποίο εκδίδεται από το αρμόδιο Πρωτοδικείο. Τελευταία, η διαδικασία μεταβίβασης σύνταξης διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά χωρίς την έκδοση των ανωτέρω δικαιολογητικών, παρά μόνον με την έκδοση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου και του πιστοποιητικού πλησιεστέρων συγγενών.
β) Κάνουμε αίτηση χορήγησης εξόδων κηδείας από το ασφαλιστικό ταμείο του θανόντος. Απαραίτητο είναι το πρωτότυπο ΤΠΥ του γραφείου τελετών, ένα αντίγραφο της ΛΠΘ και αντίγραφο της πρώτης σελίδας του τραπεζικού βιβλιαρίου του δικαιούχου των εξόδων κηδείας, όπου θα φαίνεται καθαρά το ΙΒΑΝ του δικαιούχου. Για την αποφυγή περαιτέρω ταλαιπωρίας αξίζει να σημειωθεί ότι ο τραπεζικός λογαριασμός πρέπει να ανήκει στο ίδιο πρόσωπο που αναγράφεται και στο ΤΠΥ του γραφείου τελετών. Τελευταία, η διαδικασία καταβολής των εξόδων κηδείας διεκπεραιώνεται με ηλεκτρονική αίτηση. Τα στοιχεία του δικαιούχου είναι συνήθως προσυμπληρωμένα στο σύστημα μετά από δήλωση του γραφείου τελετών.
5. Στο Ειρηνοδικείο της τελευταίας εν ζωή κατοικίας του θανόντος:
Κάνουμε αίτηση για Πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης Διαθήκης, ενώ εάν έχει δημοσιευτεί διαθήκη ζητάμε πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης άλλης διαθήκης. Στην πλειονότητα των Ειρηνοδικείων τα ανωτέρω πιστοποιητικά εκδίδονται αυθημερόν. Χρήσιμη για τη διαδικασία η Ληξιαρχική Πράξη θανάτου καθώς και το Πιστοποιητικό πλησιεστέρων συγγενών.
6. Στην Εφορία:
α) Με το ΦΕΚ Β 4397 το οποίο δημοσιεύτηκε 29/11/2019 το μητρώο της Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται αυτόματα από το ληξιαρχείο λίγες ημέρες μετά την έκδοση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου. Συμπληρώνουμε όμως το έντυπο μεταβολής στοιχείων φορολογουμένου Μ1 της Εφορίας όπου δηλώνουμε στο αντίστοιχο σημείο την ημερομηνία θανάτου καθώς επίσης και «ΝΑΙ» στο ότι συνυποβάλλουμε και Δήλωση Σχέσεων Φορολογούμενου (έντυπο Μ7). Στο έντυπο Μ7 δηλώνουμε τη σχέση μας με το θανόντα, όπως για παράδειγμα «κληρονόμος». Επίσης εάν υπάρχει χήρα θανόντος, η σχέση «σύζυγος» διακόπτεται αυτόματα μαζί με την ενημέρωση του μητρώου για το θάνατο του συζύγου από το ληξιαρχείο. Με αυτόν τον τρόπο δηλώνεται η μεταβολή της κατάστασής της από σύζυγος του πρώην φορολογούμενου σε χηρεία και έτσι είναι δυνατόν να υποβάλει μόνη της φορολογική δήλωση.
Τα ανωτέρω έντυπα συνυποβάλλονται μαζί με αντίγραφο της Ληξιαρχικής Πράξης Θανάτου, αντίγραφο του Πιστοποιητικού Πλησιεστέρων Συγγενών καθώς και μαζί με πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης. Στην περίπτωση, δε, που έχει δημοσιευθεί διαθήκη μαζί με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου και το πιστοποιητικό πλησιεστέρων συγγενών συνυποβάλλεται αντίγραφο της δημοσιευθείσης διαθήκης μετά του πρακτικού δημοσιεύσεώς της καθώς και πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης άλλης διαθήκης.
β) Εντός εννέα μηνών πλέον από το θάνατο ή σε περίπτωση διαθήκης εντός εννέα μηνών από τη δημοσίευσή της υποβάλλουμε Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς. Με την καθοδήγηση των υπαλλήλων της εφορίας και πολύ συχνά με τη συνδρομή συμβολαιογράφου δηλώνουμε όλα τα περιουσιακά στοιχεία του θανόντα. Απαραίτητα για τη διεκπεραίωση της διαδικασίας είναι ένα αντίγραφο της Ληξιαρχικής Πράξης Θανάτου του θανόντος, ένα αντίγραφο του Πιστοποιητικού Πλησιεστέρων Συγγενών του και το πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης. Στην περίπτωση, δε, που έχει δημοσιευθεί διαθήκη απαραίτητο είναι ένα αντίγραφο της δημοσιευθείσης διαθήκης μετά του πρακτικού δημοσιεύσεώς της καθώς και πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης άλλης διαθήκης. Η διαδικασία της δήλωσης φόρου κληρονομίας είναι συχνά περιπεπλεγμένη και η συνδρομή ειδικού καθίσταται αναγκαία.
7. Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομίας ο συγγενής – κληρονόμος οφείλει εντός τεσσάρων μηνών από το θάνατο ή από τη δημοσίευση της διαθήκης του θανόντος να προβεί σε Δήλωση Αποποίησης Κληρονομίας ενώπιον του κατά τόπον αρμοδίου Ειρηνοδικείου της τελευταίας εν ζωή κατοικίας του θανόντος. Σε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης της ανωτέρω προθεσμίας τεκμαίρεται ότι ο κληρονόμος απεδέχθη την κληρονομία.
